EXCEL'DE KUTU GRAFİĞİ HAZIRLAMA

Kutu grafikleri 5 değişkeni kullanmaktadır. Excel ortamında kutu grafiğini yığılmış sütun grafiği kullanarak hazırlayacağımız için bu beş değişkeni doğrudan değil farklarını kullanarak hazırlamak zorundayız (Bkz: Şekil 1).

Şekil 1: Excel için kutu farkları.

Öncelikle işlem yapacağımız çalışma kitabını oluşturduktan sonra verilerimizi dosyamıza kaydedelim (Bkz: Şekil 2). Burada, kutu grafiklerinin çoğu zaman gruplar arası karşılaştırmaların gösteriminde kullanıldığı göz önünde tutularak üç gruptan oluşan bir değişken örneği oluşturulmuştur.

Şekil 2: Kutu grafiği için veriler.

İlgili verileri girdikten sonra, B2 hücresinden başlayarak hücrelere aşağıdaki formüller yazılır:

Hücre	Hücre İçeriği	Açıklama
B2	=MİN(B10:B23)	MİN
B3	=DÖRTTEBİRLİK(B10:B23;1)-MİN(B10:B23)	Q1-MİN
B4	=ORTANCA(B10:B23)-DÖRTTEBİRLİK(B10:B23;1)	Q2-Q1
B5	=DÖRTTEBİRLİK(B10:B23;3)-ORTANCA(B10:B23)	Q3-Q2
B6	=MAK(B10:B23)-DÖRTTEBİRLİK(B10:B23;3)	MAK-Q3

Grup 1 için gerekli verileri elde etmiş olduk. Şimdi diğer iki grup için de aynı verileri elde etmeliyiz. Bunun için tekrar aynı işlemleri yapmamıza gerek yok. B2:B6 hücre grubunu seçtikten sonra, seçili alanın sağ alt köşesindeki doldurma tutamacından imleçle tutup sağ yandaki iki hücre grubu üzerine C2:D6 hücrelerini kapsayacak şekilde sürükleyerek bırakmanız yeterli olacaktır (Bkz: Şekil 2).

Kutu grafiğinin temelini oluşturacak olan “Yığılmış Sütun” grafiğini oluşturmak için; öncelikle A1:D6 hücre grubunu seçin. Sonra, sekme çubuğundaki “Ekle” sekmesinde yer alan “Grafikler” grubunda “Sütun” seçeneğini tıklayın. “2-B Sütun” grubundaki ikinci grafik alt türü olan “Yığılmış Sütun” seçeneğini tıklayın (Bkz: Şekil 3).

Şekil 3: İlk kutu grafiğini oluşturma.

Şekil 4: İlk kutu grafiği.

Excel, veri serileri grafiğin gövdesinde çizilmiş olarak grafiği oluşturur (Bkz: Şekil 4). Ancak bu bizim istediğimiz format değildir. Bu nedenle üzerinde bazı değişiklikler yapmamız gerekmektedir.

İşe öncelikle eksenleri değiştirerek başlayalım[1]. Bunun için, “Tasarım” sekmesinde[2] yer alan “Veri” grubundaki “Satır/Sütun Değiştir” komutunu tıklayın. Excel, satır ve sütun verilerini tekrar düzenleyerek grafiği yeniden oluşturur (Bkz: Şekil 5).

Şekil 5: Düzeltilmiş eksenli kutu grafiği.

Şimdi de grafiğimizi sadeleştirip görselliğini düzenleyelim. Bunun için, “Düzen” sekmesinde[3] yer alan “Etiketler” grubundaki “Gösterge” seçeneğini tıklayın ve açılan listeden “Yok” komutunu seçin.

Kılavuz çizgileri kaldırmak için, “Düzen” sekmesinde “Eksenler” grubunda yer alan “Kılavuz Çizgiler” seçeneğini tıklayın. Açılan listede “Birincil Yatay Kılavuz Çizgileri” başlığı altındaki “Yok” komutunu seçin (Bkz: Şekil 6).

Şekil 6: Sadeleştirilmiş kutu grafiği.

Şimdi de kutu grafiğimizin ana unsuru olan kutuyu şekillendirmek için grafiğimizin yapısında görülmesini istemediğimiz kolonları görünmez hale getirelim. Bunun için, grafikteki en alt sütunlardan birisini faremizin sol tuşuyla bir kez tıklayalım. Böylelikle üç gruba ait alt sütunların tümü seçilecektir. Sonra “Biçim” sekmesindeki “Şekil Stilleri” grubunda yer alan “Şekil Dolgusu” seçeneğini tıklayın ve açılan listede “Dolgu Yok” komutunu seçin. Aynı işlemi, bir üstteki ve en üstteki kolonlar için tekrarlayın. Böylece istemediğimiz kolonlar görünmez hale geldi. Unutmayın bu kolonlar hala mevcutlar ancak sadece görünmez hale getirildiler. Grafikte eski konumunun kenarına tıklattığınızda gizli olan kolonun seçildiğini göreceksiniz.

Geriye kutunun gövdesini oluşturacak iki bitişik kolon kaldı. Bunlar için de yine seçtikten sonra “Biçim” sekmesindeki “Şekil Stilleri” grubunda yer alan “Şekil Dolgusu” seçeneğini tıklayın ve açılan listedeki renk paletinden en sol ortada yer alan gri tonu (Beyaz, Arka Plan 1, Daha Koyu 25%) seçin. Yine “Şekil Stilleri” grubunda yer alan “Şekil Anahattı” seçeneğini tıklayıp açılan listedeki renk paletinden siyahı (Siyah, Metin 1) seçin (Bkz: Şekil 7).

Şekil 7: Kutu grafiklerinin ana gövdesinin oluşturulması.

Şimdi de en küçük ve en büyük değerleri gösteren çubukları ekleyelim. Grafiğin tamamı seçiliyken “Düzen” sekmesinde “Çözümleme” grubunda yer alan “Hata Çubukları” seçeneğini tıklayın. Açılan listenin en altındaki “Tüm Hata Çubuğu Seçenekleri…” ni seçin. “Hata Çubukları Ekle” penceresi açılacaktır (Bkz: Şekil 8). İkinci satırdaki seri adını seçtikten sonra “Tamam” butonuna basın. “Hata Çubuklarını Biçimlendir” penceresi açılacaktır. Pencerenin sol tarafında “Dikey Hata Çubukları” seçiliyken, sağ tarafta “Görüntüle” grubunda “Yön” olarak “Eksi” seçeneğini, “Bitiş Stili” olarak “Kep” seçeneğini seçin. “Hata Oranı” grubunda “Özel:” seçeneğini seçin ve “Değer Belirt” butonuna basın. Açılan “Özel Hata Çubukları” penceresinde “Negatif Hata Değeri” bölmesindeki ifadeyi silip B6:D6 hücre grubunu seçin. “Negatif Hata Değeri” bölmesine otomatik olarak ilgili hücre grubunun adresi eklenecektir. Sonra “Tamam” butonuna basarak “Özel Hata Çubukları” penceresinden çıkın. Sonra da “Kapat” butonuna basarak “Hata Çubuklarını Biçimlendir” penceresinden çıkın. Böylece en küçük değeri ifade eden çubuğu eklemiş olduk. 

Şekil 8: Hata çubuklarının oluşturulması.

En büyük değeri ifade edecek olan çubuğu eklemek için de aynı işlemler yapılır ancak, “Hata Çubukları Ekle” penceresinde en alt satırdaki seri adını seçin, “Hata Çubuklarını Biçimlendir” penceresinde “Artı” yön seçin ve “Özel Hata Çubukları” penceresinde “Pozitif Hata Değeri” bölmesindeki ifadeyi silip B3:D3 hücre grubunu seçin. “Pozitif Hata Değeri” bölmesine otomatik olarak ilgili hücre grubunun adresi eklenecektir. “Tamam” ve “Kapat” butonuna basarak pencerelerden çıkın. Şimdi elimizde bir kutu grafiğimiz oldu (Bkz: Şekil 9).

Şekil 9: Hata çubuklarının oluşturulması.

KUTU GRAFİKLERİ NE ANLATIR?

KUTU GRAFİĞİNE ORTALAMA DEĞERLERİNİ EKLEME




----------------------------------------------------

[1] Burada sütun sayısı satır sayısından az olduğu için Excel bu şekilde bir grafik oluşturmuştur. Sütun sayısı satır sayısına eşit ya da fazla olduğunda eksenlerin değiştirmesi gerekmez.

[2] Bu sekme, sekme çubuğunda yalnızca grafik aktif olarak seçili iken “Grafik Araçları” başlığı altında görüntülenecektir. Grafik seçili değilken sekme çubuğunda görüntülenmez.

[3] Bu sekme de yalnızca grafik seçili iken görüntülenir.